Gezondheidscentrum niet naar Musketon; alle mogelijkheden weer open
Gezondheidscentrum niet naar Musketon; alle mogelijkheden weer open
Bewonersgroep pleit voor volledige bewonerszeggenschap
Het gezondheidscentrum Lunetten trekt niet in bij de geplande rigoureus te verbouwen Musketon. Dit meldde wethouder De Vries onlangs aan de raad naar aanleiding van de beslissing van de dit voorjaar aangetreden nieuwe directeur van de Stichting Gezondheidscentra Utrecht (waar alle gezondheidscentra in Utrecht-Zuid onder vallen), Ivo Richaers. Hij was tot de conclusie gekomen dat deze verhuizing financieel domweg niet haalbaar is. Door dit besluit ligt alles over de toekomstige indeling van de Musketon weer open. In eerste instantie wordt er een nieuwe huurder gezocht voor het met het afhaken van het gezondheidscentrum vrijkomende bouwdeel. De bewonersgroep Samen Musketon wil de gelegenheid aangrijpen om te experimenteren met volledige bewonerszeggenschap over het hele gebouw, dus meer dan alleen het welzijnsdeel, in plaats van dat zij alleen mogen meedenken met de gemeente.
Waarom haakt het gezondheidscentrum af?
Leek het zijn voorganger Frans van Eck nog een aantrekkelijke optie om naar De Musketon te verhuizen aangezien het bestaande pand in slechte staat verkeerde en te klein leek voor de uitbreidings- en samenwerkingsambities die men had, zijn per 1 januari dit jaar aangetreden opvolger Ivo Richaers kwam kort na zijn indiensttreding tot een andere conclusie (hoewel ook hij zegt in principe best voor de Musketon-optie te voelen) en wel om een heel simpele reden: het is gewoon niet te betalen. Aldus moest hij constateren nadat de gemeente voor het eerst een huurvoorstel had gedaan. “Onze vaste lasten gaan zozeer omhoog dat ik me zorgen maak of het gezondheidscentrum die toegenomen lasten de komende jaren zou kunnen dragen en daarmee zou ik het een onverantwoord besluit vinden om te nemen”. Hij beseft dat zijn voorganger uitdrukkelijk streefde naar ‘een nauwere samenwerking in de wijk’ en meende dit in de Musketon het beste te kunnen realiseren, maar hierop zegt hij: ‘er is al veel samenwerking, de vraag is of in hetzelfde pand gehuisvest zijn een randvoorwaarde is’. Bovendien zitten alle specialismen en partijen die Van Eck destijds noemde volgens Richaers al bij het gezondheidscentrum in, op alleen Fit Lunetten na. En ‘als de huisvestingslasten zo zwaar zijn dat je voortbestaan op de lange termijn in gevaar zou komen in de huidige vorm’, dan blijft er weinig keus over, ‘anders zou je drastisch moeten inkrimpen, maar dan bereik je je doelstelling niet meer van een brede multidisciplinaire samenwerking in de eerste lijn’. En, nee, de beslissing had niet eerder genomen kunnen worden, want ‘de totale rekensom was niet eerder bekend’. En wat de staat van het pand betreft: het pand is volgens Richaers in principe ‘tot in de eeuwigheid houdbaar als je maar genoeg onderhoud doet’. Er wordt gewerkt aan een meerjarenplan daarvoor. Aan uitbreiding van het bestaande pand wordt nu nog niet gedacht: in eerste instantie gaat het nu om onderhoud. Maar ‘er speelt heel veel in de zorg’. Als er meer zicht komt op de ontwikkelingen op lange termijn kan men zich daar alsnog op gaan beraden. Slopen en herbouwen is wat Richaers betreft op dit moment in elk geval geen optie.
Is hij zich ervan bewust dat zo de hele planvorming rond een te herontwikkelen Musketon overhoop wordt gegooid? Er lagen immers al tamelijk ver gevorderde plannen voor een nieuwe ruimteverdeling, uitgaande van de verwachting dat het gezondheidscentrum bijna de helft van de ruimte zou gaan bezetten en daarbij inspraak heeft gehad in welke delen het precies zou krijgen. Nu lijkt men hiermee weer van voren af aan te moeten beginnen. Richaers zegt zich hier terdege van bewust te zijn, ‘maar ik weet niet goed welke andere keuze ik had’. Voor de in het verleden gezette stappen voelt hij zich als persoon niet direct verantwoordelijk, want ‘daar was ik niet bij’. De oorspronkelijke beweegredenen heeft hij ook maar ten dele kunnen achterhalen. De organisatie is er misschien wel op aanspreekbaar, maar de eerdere overwegingen acht hij niet meer zo relevant ‘als er een nieuwe zo dominante overweging bij komt: de betaalbaarheid’. Hij benadrukt dat de beslissing niet te verhuizen ‘weloverwogen is genomen’ en dat men ‘niet over één nacht ijs is gegaan’. Bovendien is er ‘veel rekenwerk aan vooraf gegaan’ en zijn er ‘veel gesprekken over gevoerd met alle betrokkenen’, waaronder de cliëntenraad en de Raad van Toezicht: ‘ook onze cliëntenraad staat achter deze beslissing’. Hij zegt zich ‘natuurlijk loyaal te voelen aan wat de buurt wil’, maar uit de buurt kwamen ook bedenkingen op het vlak van privacy naar voren bij het idee in een buurthuis naar de dokter te moeten: willen mensen wel dat de buurt het ziet ‘als iemand met buisje plas door de bibliotheek loopt’?
Reactie bewonersgroep Samen Musketon
Hoe valt deze beslissing in de wijk? Hein van Kruijsdijk van het bewonersplatform Samen Musketon, dat mag meedenken over de toekomstige indeling en inrichting van het welzijnsdeel van het wijkgebouw, wijst er allereerst op dat het gezondheidscentrum ‘ongeveer de helft van het aantal vierkante meters in beslag zou nemen: dat is nogal wat’. Over een nieuwe indeling van het pand mét de komst van het gezondheidscentrum als een van de uitgangspunten wordt al jaren gepraat, maar die discussie ‘is nog nooit verder geraakt dan de voorbereidende fase’, zegt Van Kruijsdijk, ‘de ontwerpfase was nog niet gestart, het haalbaarheidsonderzoek was het enige dat bijna afgerond was’, Voor het buurthuisdeel waren er nog twee scenario’s waaruit gekozen moest worden. Er was nog discussie over of er voor de financiering van de theaterzaal een vijfde huurder gezocht moest worden of dat deze ruimte door de andere huurders betaald moest worden. Punt hierbij was dat wanneer de zaal te vaak gebruikt zou worden door een huurder hij dan niet vaak beschikbaar zou zijn als ontmoetingsplek, waar hij ook toe moest dienen. Hoe nu verder? Er moeten nu dit jaar nog nieuwe scenario’s worden voorbereid die in januari aan de wethouder kunnen worden voorgelegd. Als het gezondheidscentrum niet meer meedoet, moet er een nieuwe huurder gevonden worden. De vraag is alleen of deze te vinden is en aan welke eisen deze moet voldoen, ‘want dat mag niet zomaar iemand zijn’. De gemeente heeft al geopperd er asielzoekers onder te brengen, maar ‘is dat wel gewenst?’ mag de buurt zich volgens Van Kruijsdijk dan afvragen. Ook woningen zijn ter tafel geweest als invulling. Maar volgens Van Kruijsdijk moet het uitdrukkelijk ook een optie zijn om het gezondheidscentrum een lagere huur aan te bieden, want de gemeente wilde tot nu toe volgens hem alleen marktconform verhuren. “Je kunt ook zeggen: wat is dit voor flauwekul dat er voor het eerst sinds 5 jaar over geld wordt gesproken?” Hij verbaast zich erover dat de nieuwe directeur nu cijfers boven water heeft gekregen die eerder niet bekend waren gemaakt aan het gezondheidscentrum. Eerder lag er volgens Van Kruijsdijk alleen een intentieverklaring, daar waren alle plannen op gebaseerd. “Je kunt zeggen: wat stom dat gemeente en gezondheidscentrum dat laten gebeuren”. Dit heeft voor veel tijdverlies gezorgd, constateert hij. Met een nieuwe huurder kan de hele indeling, het zogenaamde ‘vlekkenplan’ er wel eens heel anders uit komen te zien. Het gezondheidscentrum koos er bijvoorbeeld voor om in een bepaald deel van het gebouw over twee verdiepingen gespreid te gaan zitten om alle artsen dicht bij elkaar te hebben. Een nieuwe huurder kan op dit vlak weer andere keuzes maken. Maar een fundamentele vraag is of kandidaat-huurders wel in de rij staan. Van Kruijsdijk betwijfelt dit, want ‘de gemeente heeft al minstens een half jaar de tijd gehad om ze te zoeken en ze zijn in elk geval niet gevonden’. Kan het wegvallen van een huurder niet ook wat meer lucht bieden aan het welzijnsdeel, want het vlekkenplan was wel met erg veel passen en meten tot stand gekomen, met als meest omstreden uitkomst de dubbelfunctie van de theaterzaal die tevens als bar- en ontmoetingsruimte moest gaan dienen? Hierover durft Van Kruijsdijk geen uitspraken te doen, aangezien welzijn sowieso te veel vierkante meters ter beschikking had volgens de gemeente.
Verwijt hij iemand iets? Feit is dat Samen Musketon ‘steeds onkundig is geweest van alle financiële ins-en-outs’. “Gemeente en gezondheidscentrum zijn daar nooit open over geweest, daar wilden ze bewoners niet mee lastig vallen, het gezondheidscentrum omdat ze het niet wisten en gemeente omdat ze het niet wilden”, in het laatste geval vanwege gesprekken met marktpartijen. Maar ‘de consequentie is: wij konden niet meedenken’. Het had volgens Van Kruijsdijk geen 5 jaar hoeven te duren en had een stuk efficiënter gekund. En ja, betrokkenen hadden elkaar tijdens het proces ook meer kunnen bevragen over bovenstaande kwesties.
Uitkomst bijeenkomst Samen Musketon: ‘volledige zeggenschap’
De bewonersgroep Samen Musketon had voor afgelopen donderdag al een bijeenkomst belegd om de gevolgen van het wegvallen van het gezondheidscentrum als huurder te bespreken. Aan de inhoud is men nauwelijks toegekomen, maar aan het formuleren van wensen over de verder te volgen inspraakwerkwijze des te meer. De belangrijkste uitkomst is ‘dat we het toch fijn vinden als Lunetten zelf meer of geheel de regie gaat voeren over de toekomst van de gehele Musketon’. Tot nu toe mocht men alleen meedenken over het buurtcentrum-/welzijnsstuk van de Musketon en dus niet over de gezondheidscentrum-, bibliotheek- en buurtteamdelen. “Wij willen er meer invloed op hebben, zeker nu de helft van het pand leeg dreigt komen te staan”, aldus Van Kruijsdijk, “in plaats van dat de gemeente bepaalt dat er vluchtelingen in komen, ik noem maar wat”. Nu organiseert de gemeente op 12 oktober een inloopavond voor bewoners, maar ‘daar gaat het alleen over suggesties van de buurt, dat wil niet zeggen dat de buurt ook iets te zeggen heeft, alles wordt op de grote hoop van ideeën gelegd’, maar ‘wij willen graag zelf bepalen wat er met de Musketon gebeurt’. Toenmalig gemeentelijk wijkregisseur Frits Velthuijs had 5 jaar geleden immers gezegd: “De Musketon is van jullie”. Dit idee willen de bewoners graag vasthouden en eens kijken wat er mogelijk is met in het achterhoofd de vraag: “hebben we zelf geen betere ideeën, die beter aansluiten bij wat mensen zelf willen?
De bewonersgroep wil hierbij aansluiten bij de in het nieuwe collegeprogramma expliciet genoemde Participatiewet alsmede de gemeentelijke werkwijze ’Samen de Stad Maken’. “Die leggen al veel uitdrukkelijker de verantwoordelijkheid en mogelijkheden tot inspraak en meefunctioneren of zelfs de regie voeren bij de burgers”, zegt Van Kruijsdijk. Nu is ‘co creatie’, actief meedenken, het hoogste niveau, maar ‘je zou nog een stapje verder kunnen gaan’, stelt hij voor, ‘misschien moeten we die verantwoordelijkheid die we van het collegeprogramma krijgen gaan uitnutten en misschien wel meer willen dan het collegeprogramma aangeeft, bijvoorbeeld door met een pilot aan de slag te gaan. Het gaat erom om meer te realiseren wat bewoners willen, want afgelopen 5 jaar hebben we niets bereikt’. Eerst willen de bewoners nu nagaan of ‘Samen de Stad Maken’ reeds doorleefd gedachtegoed is bij het college. Aan detailvragen als de precieze toekomst van de theaterzaal is men nog niet toegekomen.
Het idee van de Vereniging Oud-Utrecht om de Musketon om zijn cultuurhistorische erfgoedwaarde te beschermen en bij verbouwingen in de gaten te houden dat de kernstructuur intact blijft, leeft volgens Van Kruijsdijk heel sterk bij bewoners en de bijbehorende aanvraag is dan ook mede door het bewonersoverleg BOL ondertekend. De gemeentelijke afdeling Erfgoed kijkt dan samen met mensen van Oud-Utrecht bij verbouwingen mee in hoeverre ingrepen de cultuurhistorische waarde aantasten. Werkendeweg vallen dan beslissingen, en dan ligt behoud van de tegelwand meer voor de hand dan dat van de precieze toiletinrichting, zo illustreert Van Kruijsdijk.
Volgende week gaat de bewonersgroep met een aantal grote organisaties in Lunetten in gesprek, dit om aan draagvlak te werken en te polsen hoe zij erover denken.
Raadsvragen
Intussen zijn er vanuit de gemeenteraad vragen gesteld door het CDA. De partij wil onder andere weten welke rol de gemeente gespeeld heeft bij het niet doorgaan van de verhuizing van het gezondheidscentrum, bijvoorbeeld door het stellen van randvoorwaarden, en of de gemeente ook heeft geprobeerd de verhuizing toch door te laten gaan. Ook vraagt de partij wat de gevolgen zijn van het afhaken van het gezondheidscentrum voor de geplande verbouwing en de overige betrokken partijen. Omdat het goed gebruik is dat de raad bij vragen als eerste geïnformeerd wordt, wilde de gemeente nog niet ingaan op vragen onzerzijds over de rol van de gemeente in het onderhandelingsproces met het gezondheidscentrum en over de redenen van de gevraagde huurprijs.
